#Artykuły

Terapia hormonalna a PMS - przeciwwskazania i skutki uboczne

Zespół napięcia przedmiesiączkowego (ang. premenstrual syndrome, PMS) jest grupą bardzo uciążliwych i różnorodnych objawów, które utrudniają funkcjonowanie kobiety w życiu społecznym, zawodowym i rodzinnym. Obecnie dostępnych jest kilka metod leczniczych. Jedną z nich jest terapia hormonalna. Dowiedz się dlaczego nie zawsze można ją zastosować i czemu nie powinna być rozwiązaniem pierwszego rzutu.

Środki antykoncepcyjne

W ramach hormonalnej terapii PMS lekarz może ci przepisać hormonalne środki antykoncepcyjne. Najczęściej wykorzystuje się w tym celu pigułki z drospirenonem z uwagi na jego dodatkowe właściwości. Związek ten zapobiega bowiem zatrzymywaniu wody w organizmie kobiety1. Należy jednak podkreślić, że nie wszystkie kobiety mogą stosować doustne środki antykoncepcyjne. Schorzenia wątroby, podejrzenie nowotworu czy zagrożenie zakrzepicą (również w wyniku otyłości czy palenia papierosów) to jedne z ważniejszych przeciwwskazań do stosowania preparatów z tej grupy. Pamiętaj też, że hamują one owulację, co jest istotne jeśli aktualnie starasz się o dziecko. Po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych trzeba odczekać kilka miesięcy z zajściem w ciążę (według niektórych zaleceń - minimum trzy miesiące), dając swojemu organizmowi czas na stabilizację gospodarki hormonalnej.

Analogi gonadoliberyny

W przypadku niektórych pacjentek cierpiących na ciężką postać PMS stosuje się również niekiedy inne leki hormonalne - analogi gonadoliberyny, które hamują czynność jajników2. Należy jednak podkreślić, że leczenie to wiąże się z wystąpieniem tzw. objawów wypadowych, wynikających z niedoboru estrogenów3. Działania niepożądane obejmują uderzenia gorąca, suchość pochwy, spadek libido, bezsenność, bóle głowy oraz co bardzo istotne – utratę masy kostnej4. W związku z tym nie zaleca się rutynowego podawania tych leków, a podczas leczenia analogami gonadoliberyn zaleca się równoczesne stosowanie niskiej dawki estrogenów4.

Najmniej inwazyjne metody

Należą tu zmiana stylu życia, a więc modyfikacja diety (unikanie soli oraz używek), higiena snu, unikanie sytuacji stresowych i stosowanie niektórych preparatów ziołowych. Do tych ostatnich należy, między innymi, niepokalanek mnisi. Surowcem leczniczym są całe, dojrzałe owoce niepokalanka. Przeprowadzono kilka randomizowanych badań klinicznych, w których stosowano niepokalanek mnisi w łagodzeniu objawów zespołu PMS6. Wyniki wskazują, że wyciąg z niego łagodzi objawy takie jak bolesność i obrzmienie piersi, zaburzenia równowagi emocjonalnej, bóle głowy typu migrenowego, obrzmienie okolic twarzy rąk i stóp6. Pod wpływem działania dopaminergicznego związków zawartych w wyciągu z niepokalanka mnisiego następuje hamowanie uwalniania prolaktyny, co z kolei powoduje zmniejszenie objawów PMS6. Przeciwwskazaniem do stosowania jest nadwrażliwość na główny składnik oraz ewentualne substancje pomocnicze. W przeciwieństwie do hormonalnych środków antykoncepcyjnych tego typu preparaty mogą stosować kobiety aktualnie planujące ciążę. Niepokalanek mnisi powoduje też, w porównaniu z lekami hormonalnymi, niewiele skutków ubocznych.

Podsumowanie

Przyczyny zespołu napięcia przedmiesiączkowego nie są dokładnie poznane. Doskonale znane są jednak jego uciążliwe objawy. Dotychczas wyodrębniono ich blisko 300 (m.in. wzdęcia brzucha, obrzęki, tkliwość piersi, bóle głowy o cechach migreny, obniżenie nastroju, nerwowość)5. Eksperci są też zgodni, że terapię warto zaczynać od jak najmniej inwazyjnych metod, które nie wiążą się z obciążeniem dla organizmu. Niekiedy stosowane są także niehormonalne środki farmakologiczne np. niektóre leki przeciwdepresyjne. Przyjmowanie leków z tej grupy również wiąże się jednak z pewnymi działaniami niepożądanymi (przyrost masy ciała, bezsenność, zaburzenia libido)3.

  1. Sobstyl M, Robak-Chołubek D, Jakiel G. Pozaantykoncepcyjne korzyści doustnej antykoncepcji. Przegląd Menopauzalny, 2007, 3: 180–184.
  2. Brudkiewicz P. Zaburzenia emocjonalne i psychiczne związane z cyklem miesiączkowym. Dostęp on-line (26.09.2022): https://www.mp.pl/pacjent/objawy/77226,zaburzenia-emocjonalne-i-psychiczne-zwiazane-zcyklem-miesiaczkowym.
  3. Krawczyk W, Rudnicka-Drożak E. Zespół napięcia przedmiesiączkowego. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2011, 17(3): 145-147.
  4. Postępowanie w przypadku zespołu napięcia przedmiesiączkowego. Aktualne wytyczne Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. Dostęp on-line 29.09.22 r.: https://www.mp.pl/artykuly/41427,postepowanie-wprzypadku-zespolu-napiecia-przedmiesiaczkowego-aktualne-2007r-wytyczne-royalcollege-ofobstetricians-andgynaecologists.
  5. Pałucka K, Łepecka-Klusek C, Pilewska-Kozak AB, Pawłowska-Muc AK, Stadnicka G. Zespół napięcia przedmiesiączkowego – mit czy rzeczywistość = Premenstrual syndrome – myth or reality. Journal of Education, Health and Sport. 2016, 6(6): 478-490.
  6. Drosdzol-Cop A, Szul M, Fuchs A, Skrzypulec-Plinta V, Marcinkiewicz B, Jainta N. Zastosowanie preparatów niepokalanka mnisiego w ginekologii i położnictwie. Dostęp on-line 30.09.22r.: https://www.forumginekologii.pl/artykul/zastosowanie-preparatow-niepokalanka-mnisiego-w-ginekologii-i-poloznictwie