20stki kontra 30stki, 40stki – jak dbać o zdrowie

Bycie kobietą to nie jest łatwa sprawa. Niezaprzeczalnie organizm kobiety i mężczyzny różni się, przez co pewne problemy i zagadnienia związane ze zdrowiem dotyczą wyłącznie kobiet. W każdym wieku należy pamietać, aby dbać o siebie - i nie chodzi tu tylko o urodę.

Jak kontrolować swój stan zdrowia w wieku 20+?

Masz 20 lat? Jesteś już dojrzałą kobietą. To wiek kiedy miesiączki powinny już być regularne, a dojrzewanie płciowe całkowicie zakończone. Jednak nawet prawidłowy cykl miesiączkowy może wiązać się z różnymi dolegliwościami. Miesiączki mogą być obfite, bolesne, zbyt częste lub rzadkie. Może poprzedzać je zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS), czyli dolegliwości pojawiające się na kilka dni przed miesiączką. Może objawiać się rozdrażnieniem, zmęczeniem, zmiennością nastrojów, bólem i obrzękiem piersi, czasem także bólem pleców, migrenami itp.¹ Według różnych źródeł PMS może dotyczyć nawet 40% kobiet². Pocieszające jest jednak to, że uciążliwe dolegliwości można leczyć. Istnieją różne metody, w zależności od dominujących objawów i ewentualnych dodatkowych obciążeń (np. palenie papierosów). Jedną z możliwości jest stosowanie sprawdzonych preparatów roślinnych, które po konsultacji z lekarzem lub farmaceutą, można nabyć bez recepty.

Ten wiek najczęściej wiąże się także z rozpoczęciem współżycia, a co za tym idzie, zwykle również stosowaniem antykoncepcji – lub przeciwnie – planowaniem ciąży. W obu sytuacjach warto skonsultować się z ginekologiem. Lekarz może doradzić wybór odpowiedniej metody antykoncepcyjnej. Dostępnych jest wiele możliwości m.in.: prezerwatywy, plastry, pigułki, spirale metalowe i hormonalne. Każda z metod ma wady i zalety dlatego należy dopasować odpowiednią dla siebie³.

Dla zachowania zdrowia warto pamiętać o regularnym wykonywaniu badań. Standardowo, kobietom 20+ zaleca się badania takie jak: morfologia, pomiar poziomu glukozy na czczo oraz badanie ogólne moczu. Badania te powinno wykonywać się co roku, nie rzadziej niż co 2–3 lata. Warto pamiętać o wykonaniu lipidogramu, który służy do wczesnego wykrycia zaburzeń gospodarki lipidowej. Minimum raz w roku należy wykonywać pomiary ciśnienia tętniczego oraz kontrole stomatologiczne. Regularnie (raz w miesiącu) powinno się oglądać swoją skórę, w celu szybkiej identyfikacji znamion. Nie można zapominać o badaniu RTG klatki piersiowej – raz na 5 lat⁴.

Aby prawidłowo dbać o zdrowie, 3 lata od inicjacji seksualnej należy wykonać badanie cytologiczne i powtarzać je minimum co 3 lata, w zależności od uzyskanego wyniku. Co miesiąc, pomiędzy 6 a 9 dniem cyklu menstruacyjnego, należy wykonywać samodzielne badanie piersi. Co 3 lata trzeba pamiętać o badaniu piersi przez lekarza podczas wizyty ginekologicznej i USG piersi⁴.

W wieku 20- 30 lat kobieta ma największą szansę zarówno na zajście w ciążę, jak i jej donoszenie oraz urodzenie zdrowego dziecka^5,6.

W przypadku planowania ciąży należy wykonać niezbędne badania podstawowe (grupa krwi, morfologia, badanie ogólne moczu); badania w kierunku toksoplazmozy, różyczki, badanie ginekologiczne, cytologię a także zacząć suplementować kwas foliowy, który zmniejsza ryzyko wystąpienia wad układu nerwowego u dziecka⁷.

Po zajściu w ciążę konieczne są regularne wizyty u ginekologa. Do porodu warto przygotować się współpracując z doświadczoną położną lub np. w szkole rodzenia.

Nie możemy też zapominać, że niestety ok. 10-15% ciąż kończy się poronieniem, a ryzyko wzrasta wraz z wiekiem. Jeżeli poronienie powtórzy się należy poszukać przyczyny problemu, wykonując dodatkowe badania⁸.

Jak zadbać o swoje zdrowie w wieku 30+?

Wiele kobiet dopiero w tym wieku decyduję się na bycie mamą. Późne macierzyństwo (szczególnie po 35 r.ż.) wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wad genetycznych u dziecka. Część z tych wad można leczyć jeszcze na etapie ciąży, dlatego tak ważna jest ich wczesna diagnostyka. Kobiety po 35 roku życia będąc w ciąży powinny wykonać dodatkowe badania, tzw. badania prenatalne⁹.

Niezależnie od planowania (lub nie planowania) ciąży nie można zapominać o regularnych badaniach profilaktycznych: co miesiąc 'należy samodzielnie badać piersi, a co najmniej raz na 3 lata wykonać USG piersi. Umożliwia to wykrycie ewentualnych zmian nowotworowych, wyczuwalnych zazwyczaj przypadkowo jako twarde guzki w piersi. Warto o tym pamiętać, ponieważ rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet, a w początkowym stadium przebiega zwykle bezobjawowo. Wykryty odpowiednio wcześnie może być jednak uleczalny¹⁶.

W tym wieku również bardzo ważne są regularne badania ginekologiczne, a w szczególności cytologia oraz USG transwaginalne (czyli przez pochwę). Są one podstawą w rozpoznawaniu wczesnych zmian w obrębie układu rozrodczego⁴.

Raz w roku, ale nie rzadziej niż co 2–3 lata należy wykonać morfologię, pomiar poziomu glukozy na czczo oraz badanie ogólne moczu. Nadal ważny jest także lipidogram (cholesterol całkowity, LDL, HDL oraz triglicerydy), o którym trzeba pamiętać co 3–5 lat lub częściej, szczególnie jeżeli w bliskiej rodzinie występowały choroby układu krążenia. Badanie zalecane jest także paniom z nadwagą. Ważne są także regularne pomiary ciśnienia tętniczego oraz kontrole stomatologiczne (minimum raz w roku). Regularnie (raz w miesiącu) należy oglądać swoją skórę pod kątem pojawiających się znamion lub zmian już istniejących. Ponadto należy pamiętać o badaniu RTG klatki piersiowej oraz o kontroli wzroku u okulisty i badaniu dna oka raz na 5 lat⁴.

Jakie badania wykonać w wieku 40+?

W tym czasie bardzo często zaczynają się rozwijać różne choroby, takie jak: nowotwory, cukrzyca czy choroby serca.

U kobiet po 40 roku życia lekarz ocenia tak zwane ryzyko sercowo-naczyniowe (czyli ryzyko wystąpienia zgonu z powodu chorób układu krążenia), które jest niezbędne do wdrożenia działań profilaktycznych. W tym wieku, poza morfologią, lipidogramem i badaniem moczu (raz w roku) warto dodatkowo wykonać badanie poziomu hormonów tarczycy⁴.

Poza badaniami zalecanymi wcześniej, po 40 roku życia warto dodatkowo wykonać badanie ciśnienia śródgałkowego u okulisty oraz badanie EKG (elektrokardiogram) - przynajmniej raz na 2 lata⁴.

Zaleca się także co roku wykonywać badania przesiewowe w kierunku cukrzycy, czyli sprawdzać stężenie glukozy na czczo¹⁴.

Aby jak najdłużej zachować zdrowie trzeba pamiętać o corocznych badaniach ginekologicznych, regularnej cytologii, samobadaniu piersi między 6 a 9 dniem cyklu menstruacyjnego oraz zgłaszaniu się na USG piersi minimum co 3 lata⁴. Jak prawidłowo samodzielnie zbadać piersi? Stojąc przed lustrem ze swobodnie opuszczonymi ramionami, obejrzyj dokładnie piersi. Oceń czy nie pojawiły się zmiany kształtu, położenia, wielkości, koloru. Obserwację wykonaj także z obiema rękoma uniesionymi do góry, potem z obiema rękoma opartymi na biodrach. Następnie ściśnij brodawkę i zaobserwuj, czy nie wydobywa się z niej jakakolwiek wydzielina. Załóż lewą rękę za głowę, a prawą zbadaj lewą pierś całymi palcami. Zataczaj małe kółka, zgodnie z ruchem wskazówek zegara, przesuwając dłoń w kierunku brodawki. Sprawdź, czy nie czujesz stwardnienia lub guzka. Ta samo zbadaj prawą pierś¹⁰. Częstość zachorowań na raka piersi rośnie z wiekiem (większość dotyczy kobiet po 50. roku życia¹¹) dlatego regularne samobadanie jest niezwykle ważne.

Proponowany minimalny panel badań profilaktycznych dla zdrowych kobiet w zależności od wieku*^{4,12,13,14,15}:

* nie jest ściśle określony, nie ma dokładnych wytycznych dotyczących wszystkich badań profilaktycznych – różne źródła podają różną częstotliwość badań, propozycja na podstawie źródeł dostępnych na dzień 07.02.2022r.
** w przypadku palenia tytoniu raz na rok
*** kobiety obciążone czynnikami ryzyka (zakażone wirusem HIV, przyjmujące leki immunosupresyjne, zakażone HPV - typem wysokiego ryzyka) - co 12 miesięcy.
**** osoby z wadą wzroku powinny wykonywać badania zgodnie ze wskazaniami lekarza

Jak widać kobieta w każdym wieku potrzebuje innej opieki i w każdym wieku musi pamiętać aby o siebie dbać. Pamiętaj – lepiej zapobiegać niż leczyć.

Następny Czuję, mówię i myślę o sobie